Hoe zet je iets in beweging zonder motor? Dat zochten we uit in het ontdekatelier Kunstmachine. Met buurtbewoners maakten we knikkerbanen, kettingreacties, automatons mobiels en schaduwtheater. Meer dan duizend grote en kleine mensen deden actief mee aan workshops op verschillende plekken in Amsterdam-Noord. Galerie Pexpo werd drie weken lang een kunstwerkplaats voor de buurt.

Kunstmachine, een onderzoek naar beweging, is Lijm-labs tweede ontdekatelier voor de buurt. Een jaar eerder maakten we Herrie! een onderzoek naar geluid. In een ontdekatelier kun je ervaren hoe leuk het is om langer aan iets door te werken. Om een plek te hebben waar je niet na een uurtje moet opruimen, maar de volgende dag verder mag met maken en onderzoeken. Waar ruimte is voor je eigen ideeën en verschillende leeftijden zich samen buigen over dezelfde vraag. Waar je zelfvertrouwen krijgt omdat iets de derde keer wél lukt.
(tekst gaat verder onder de video)

Het ontdekatelier werd ontworpen en ingericht door de kunstenaars van Lijm-lab. De opstelling van Marieke Hunze, Lucas Lelieveld en Marte Haverkamp nodigde uit om zelf op onderzoek te gaan naar de essentie van beweging: de overdracht van energie. Kartonnen kokers, houten wielen, ballen en papier lagen voor het grijpen.

De giga knikkerbaan was zo uitdagend dat iedereen meteen begreep wat de bedoeling was. Peuters klommen op tafel om te testen hoe de bal rolt, volwassenen bouwden nieuwe bochten en banen.

Naast de knikkerbaan waren er workshops. De workshop Kettingreactie, over de kunst van omvallende dingen, zat altijd vol. Voor jonge kinderen en hun ouders was er een workshop met bewegend licht en schaduwen, georganiseerd samen met Taartrovers. In de wijkclub Kunstmachine, samen met Wijsneus, ontwierpen iets oudere kinderen prachtige automatons.

Plezier bracht iedereen in beweging. Kinderen begonnen met hun jas nog aan al te bouwen. Een ontwerp werd met eindeloos doorzettingsvermogen getest en verbeterd. Ouders en kinderen speelden urenlang samen.
tekst gaat verder onder de foto

Kunstmachine inspireerde verschillende leerkrachten om het onderzoek voort te zetten in de klas. Ook kreeg Lijm-lab bezoek van het beleidsteam Kunst en Techniek van het CKC uit Zoetermeer. Zij stelden de vraag: "maar is het kunst?" Wij denken van wel. Niet alleen omdat we ons lieten inspireren door kinetische kunstenaars. Maar ook omdat het gekozen materiaal uitnodigt uit om zowel technisch te werken als artistiek. Gewicht, vorm en oppervlak van materiaal speelt een rol in de overdracht van energie. Reflectie van licht en kleur, geluiden van botsende knikkers: ze brengen verwondering. Spelen brengt de verbeelding op gang.

Kunstmachine liep van september t/m december 2023.

Foto's: Peter Lange
Film: Farah Shreta